Ten dział to spojrzenie na głos, jego funkcjonowanie z perspektywy logopedy i przybliżenie tego, co dzieje się w prężnie rozwijającej się w ostatnich latach logopedii.
Fałd błony śluzowej, którą dostrzeżesz unosząc język przy opuszczonej żuchwie to jedna z najważniejszych struktur nie tylko w aparacie żucia i mowy, ale w całym organizmie mówcy, wokalisty i każdego człowieka. Nieprawidłowa budowa wędzidełka języka wpływa negatywnie nie tylko na artykulację, przyczynia się do powstawania wad wymowy, ale również upośledza funkcjonowanie krtani i obniża komfort emitowania dźwięków.
Dla niektórych to tylko problem estetyczny, który wpływa na uśmiech, dla innych żaden powód do zmartwień. Bo co takiego może powodować urocza, nieco większa odległość między zębami, najczęściej górnymi jedynkami?
Wędzidełka policzkowe to kolejne, niewielkie struktury w naszym ciele, o których istnieniu często nie wiemy. A jednak wpływają na to, w jakich warunkach przebiegają wszystkie czynności zachodzące w jamie ustnej, w tym również mowa i śpiew.
Na naszej twarzy znajdziemy dwa niepozorne mięśnie, o których może nie myślimy w kontekście mówienia czy śpiewania. Bardziej kojarzą się z grą na trąbce niż z wokalistami czy mówcami. To mięśnie policzkowe, o których warto wiedzieć więcej niż tylko to, że dodatkowo tworzą kontur naszych policzków.
Choć prawie ich nie zauważamy, mają ogromny wpływ na zdrowie i funkcje jamy ustnej – nie tylko związane z jedzeniem, oddychaniem, ale także z mową i śpiewem.
Napięcie w okolicy krtani to napięcie dotyczące mięśni wewnętrznych i zewnętrznych krtani. Wpływa na to, jak wykonują one swoją pracę i decyduje o jakości głosu. Aby wydobywać dźwięki na luzie, potrzebujemy rozluźnienia krtani i mięśni, które znajdują się w jej najbliższym sąsiedztwie.
Choć to wędzidełko języka jest obecnie na ustach niemal wszystkich logopedów, ortodontów czy fizjoterapeutów (i bardzo dobrze, bo temat ważny i przez lata zaniedbywany), warto wiedzieć, że nie tylko ono może wpłynąć na mowę, wymowę i śpiew. W jamie ustnej znajdują się bowiem jeszcze inne, także ważne dla artykulacji, mowy i śpiewu wędzidełka. Choć to niewielkie części współtworzące jamę ustną, mają ogromny wpływ na warunki, w jakich powstają dźwięki.
Abyśmy mogli mówić i śpiewać potrzebujemy powietrza. O ile w sytuacjach codziennych rozmów tego powietrza na ogół nie brakuje, to często podczas publicznych wystąpień, gdy głos musi nieść się inaczej, dalej i brzmieć silniej, powietrza jakby nie wystarczało. Zamiast mieć wrażenie, że dźwięk płynie wraz z wydechem, pojawia się walka o kolejny dźwięk czy ostatnie słowa zdania. Walka ta ma miejsce, gdy występują dysfunkcje oddechowe i/lub mamy trudności z prawidłowym wykorzystaniem powietrza podczas mówienia czy śpiewania, kiedy fonujemy na tzw. resztkach powietrza.
Podczas ćwiczeń z logopedą czy trenerem głosu nie zawsze wygląda się jak na swoim najlepszym zdjęciu wrzuconym na Facebooka czy Instagrama. Tu nie ma miejsca na bycie jak z Photoshopa, bo praca z głosem, dźwiękiem mowy to praca na żywym organizmie. Na mięśniach, które na początku zwykle szukają, próbują i eksperymentują, co sprawia, że wygląda się czasem śmiesznie, nieidealnie, czyli po ludzku, także brzydko.
Zanim na wylocie naszych ust pojawi się dźwięk, wiele musi zadziać się w ciele i w głowie. By ton, który powstanie w krtani miał kolor, siłę i stał się czymś, co możemy zrozumieć – musi przebyć drogę, podczas której zostanie odpowiednio wzmocniony i uformowany. Ta droga wiedzie przez trakt głosowy. Jeden z najważniejszych elementów naszego głosowego aparatu.
Fizjologiczny wdech i wydech, gdy nie śpiewamy, nie mówimy powinien być cichy, niezauważalny i odbywać się przez nos. Kiedy otwieramy usta, by mówić i śpiewać sposób pobierania powietrza ulega zmianie. Do nosa dołącza jama ustna.
Pozycja, jaką przyjmują wargi gdy nie pracują podczas mówienia, śpiewania, jedzenia czy picia jest -obok pozycji spoczynkowej żuchwy i języka – elementem zdrowia i prawidłowego funkcjonowania narządu żucia i mowy.
Kolejna z przepon w naszym ciele, którą możemy uznać za istotną dla naszego głosu, dla procesu tworzenia dźwięków to przepona miednicy. Coraz bardziej popularna w ostatnich latach ze względu na problemy związane z mięśniami, które znajdują się w obrębie miednicy i krocza. Choć możemy je kojarzyć tylko z problemami kobiet, to mięśnie te mają również mężczyźni i oni również doświadczają trudności wynikających z ich osłabienia.
Przepona oddechowa – to o niej myślimy, kiedy mówimy o oddychaniu i głosie. To ona pojawia się w stwierdzeniach „podeprzyj dźwięk”, „śpiewaj z przepony”. Bywa powodem nieporozumień, które prowadzą do błędów oddechowych wpływających nie tylko na jakość głosu, ale i życia. Poznaj ją bliżej i zrozum jej działanie, by przestać przeszkadzać swojemu głosowi.
Jedna z przepon istotnych dla naszego głosu, mowy i śpiewu znajduje się w jamie ustnej. Tworzona jest przez mięśnie żuchwowo-gnykowe, które ułożone poprzecznie oddzielają jamę ustną od szyi.
Używamy ich do ssania, żucia, mówienia i śpiewania. Muszą współpracować i wspierać się nie tylko w artykulacji głosek. Tymczasem możemy zauważyć, że nie zawsze tak jest. Bywają wargi leniwe, mało ruchliwe, takie, którym się nie chce ruszyć. Są skrócone, wydłużone, osłabione, rozwarte lub pogubione, gdy każda robi co chce. Gdy nie pracują sprawnie i mądrze, cierpi na tym nie tylko wymowa. Cierpi krtań, a także oddech.
Gdy mówimy o przeponie, nasza uwaga automatycznie kieruje się na jeden z większych mięśni oddechowych w naszym ciele – przeponę. Oddziela ona jamę klatki piersiowej od jamy brzucha. Ale warto wiedzieć, że przepon w ciele mamy więcej niż ta, oddechowa. I są też inne, które istotne są dla nas z punktu widzenia mowy i śpiewu.
Język to narząd artykulacyjny – jego ruchy modyfikują ton wytwarzany w krtani, dzięki czemu fala dźwiękowa przybiera postać dźwięku mowy. Nie działa sam, bo potrzebuje pomocy także innych narządów artykulacyjnych. Bierze udział nie tylko w produkcji głosek. Ma ogromny wpływ na to, jak uformowany jest trakt głosowy, a co za tym idzie jaka będzie jakość i barwa naszego głosu.
Emisja głosu to nie jest tajemna sztuka dla wybranych. Choć przez lata uważano, że jest to wiedza zarezerwowana dla artystów, którzy słowem i dźwiękiem pracują. Dzięki rozwojowi nauki wiemy o niej coraz więcej. Znacznie poszerzył się też krąg osób, które głosem pracują – niekoniecznie na scenie i które dostrzegają, że dobrze było by mówić czy śpiewać nie tylko lepiej, przyjemniej, ale też bez większego wysiłku i odczuwanego pod koniec dnia bólu.
Czy zęby w jakikolwiek sposób mogą wpływać na głos? Tak! Choć na pierwszy rzut oka nie widzimy związku, bo z dźwiękiem bardziej kojarzymy krtań, język czy wargi. A przecież i zęby są narządem artykulacyjnym. To znaczy, że są elementem odpowiadającym za naszą wymowę. Ta zaś jest częścią składową emisji głosu i bierze udział w kształtowaniu dźwięków płynących z krtani. To jednak nie wszystko. Relacja zębów i aparatu mowy jest nieco bardziej złożona.
Mowa i żucie, dźwięk i połykanie, zgryz i wymowa, pozycja języka i oddychanie – to pojęcia, które łączą się ze sobą tak ściśle, że nie możemy ich pomijać, gdy rozpoczynamy pracę nad głosem czy korektę wad wymowy. Zaburzenia czynności mięśni w obszarze ustno-twarzowym oraz w przebiegu procesów: połykania, żucia i oddychania to przestrzeń zainteresowań terapii miofunkcjonalnej, o której warto wiedzieć, gdy pracujemy (nad) głosem, chcemy rozpocząć leczenie ortodontyczne lub znaleźć przyczyny zaburzeń głosu.
Czemu mówienie o sposobie połykania pojawia się w kontekście głosu? Co wspólnego z połykaniem ma emisja głosu? Poznajcie kolejny element układanki wyjaśniającej powiązania istniejące w naszym ciele, które wpływają na jakość mowy i brzmienie głosu.
Czy korek to samo zło? Czy jego stosowanie tylko szkodzi? Dlaczego niektórzy cały czas namawiają na ćwiczenia z użyciem korka, a inni stanowczo je odradzają? I po co właściwie ćwiczyć z korkiem w ustach? Ćwiczenia z korkiem, kiedyś bardzo popularne, w ostatnich latach nie cieszą się jednak dobrą opinią. Wśród logopedów, trenerów, nauczycieli zdania są podzielone. Chcę Wam przedstawić kilka faktów, moją opinię na ten temat i może trochę odczarować pracę z korkiem.
Wbrew pozorom droga, którą kieruje się powietrze do wnętrza ciała ma ogromne znaczenie. Bo sposób, w jaki oddychamy podczas spokojnego odpoczynku, snu, słuchania muzyki czy aktywności ruchowej nie pozostaje bez wpływu na drogi oddechowe, które wykorzystujemy do mówienia i śpiewania. Jeśli przez większość dnia oddychamy przez usta (zwłaszcza w sezonie grzewczym lub gdy przebywamy w klimatyzowanych pomieszczeniach), narażamy się na wysuszenie i podrażnienie błon śluzowych gardła i krtani, dzięki którym podczas próby, koncertu, wykładu, prezentacji itp. tworzymy dźwięki.
Oddychanie jest jednym z elementów emisji głosu. Ale sposób oddychania jest istotny nie tylko podczas aktywności głosowej, ale także wtedy, kiedy jej nie ma. Nie mam na myśli tylko dostaw tlenu niezbędnych do przeżycia, ale drogę, którą przebywa powietrze zanim dotrze do naszych płuc. Tym razem chcę zwrócić uwagę na oddychanie, które odbywa się w spoczynku, czyli kiedy nie mówimy i nie śpiewamy, a podobnie jak połykanie czy pozycja języka i żuchwy wpływa na kondycję i zdrowie narządu głosowego.
Czy często i długo żujesz gumę? Albo zdarza Ci się w stresujących czy nudnych momentach zaciskać zęby, nagryzać wargi lub obgryzać paznokcie? Może budzisz się rano z bólem głowy a poruszanie żuchwą jest bolesne lub niekomfortowe? Być może nie zdajesz sobie sprawy z tego, że jest to wynik nocnego zgrzytania zębami. Jeśli tak się dzieje, musisz liczyć się z tym, że te nieświadome zachowania generują napięcia, które wpływają na pracę aparatu głosowego i kondycję Twojej krtani.
O ile spoczynkowa pozycja języka staje się powoli gwiazdą nie tylko w logopedycznym i ortodontycznym świecie (przywoływana jest coraz częściej w kontekście estetycznym, jako element poprawiający wygląd twarzy), to spoczynkowe ułożenie żuchwy nadal pozostaje w cieniu. Choć za sprawą problemów związanych z funkcjonowaniem stawów skroniowo-żuchwowych i na nią coraz częściej pada światło.
Jak to możliwe, że to, co robi nasz język w jamie ustnej także wtedy, gdy nic nie mówimy, wpływa na artykulację i emisję głosu? Dlaczego nie wystarczy trzymać języka za zębami, ale trzeba trzymać go w określony sposób i w najlepszych dla niego miejscach w jamie ustnej? Warto to wiedzieć, gdy mówimy i śpiewamy, bo jak się domyślacie ma to związek z mową i głosem.
Wiemy ze stereotypowych przekazów społecznych, że lepiej trzymać język za zębami, by w niektórych sytuacjach nie powiedzieć zbyt dużo. O ile nie zawsze jest to dobre rozwiązanie, bo prowadzić może do napięć w ciele, zablokowania głosu i ekspresji, to ze względów logopedycznych warto zapamiętać, że język trzymamy zawsze za zębami.
Powięź nie tylko opakowuje struktury naszego ciała, trzyma w kupie kości, organy, wypełnia jamy i dociera do najmniejszych części ciała, ale także chroni je i dba o odpowiednią postawę. Dodatkowo przewodzi informacje i reaguje w odpowiedni sposób – napięciem, przeciwnapięciem, podciągnięciem lub przykurczem. Mięśnie połączone powięzią, tworzące łańcuchy, współpracują ze sobą.
Jak to się dzieje, że pracę nad prawidłowym ułożeniem języka w jamie ustnej możemy rozpocząć od pracy ze stopą? Dlaczego nieprawidłowa postawa ciała wpływa na oddech, zgryz, funkcje stawów skroniowo-żuchwowych czy nasze samopoczucie. Jak to możliwe, że wszystkie elementy łączą się ze sobą?
Odpowiedzią jest istnienie w naszym ciele powiązań nerwowo-mięśniowych i ich związki z kompleksem ustno-twarzowym. Powiązania w postaci łańcuchów i taśm mięśniowych tworzą z organizmu jedną elastyczną, ruchomą całość – zarówno w stanie fizjologii, jaki i patologii.
Czynności czy funkcje prymarne to aktywności w obszarze ustno-twarzowym, które poprzedzają rozwój mowy i artykulacji. Do czynności tych należą między innymi: oddychanie, gryzienie, żucie, połykanie, mimika twarzy, wyrażanie uczuć, a także ziewanie, czkawka, kasłanie i chrapanie. Ich podwaliny kształtują się już w okresie życia płodowego. Na bazie tych funkcji rozwija się mowa i jest określana ona jako czynność wtórna, sekundarna.
Intensywny rozwój nauk medycznych, metod obrazowania, możliwości podglądania naszego ciała oraz odkrywanie sieci powiązań między poszczególnymi narządami i tkankami w organizmie, holistyczne traktowanie człowieka prowadzą do integracji wiedzy z różnych dziedzin. Pozwala nam to spojrzeć na mowę i tworzenie dźwięków z innej perspektywy i uwzględniać w terapii czy rozwoju głosu to, co mają do powiedzenia ortodonci, osteopaci czy fizjoterapeuci. Prowadzi to również do współpracy wymienionych specjalistów oraz poszerzania metod terapii mowy czy kształcenia głosu.
Praca głosem to nie tylko mówienie i śpiewanie w pozycji stojącej, w ruchu. Dla części osób, to praca przez kilka godzin dziennie podczas np. prowadzenia rozmów telefonicznych czy spotkań z klientami. By uniknąć przeciążenia krtani i negatywnych skutków siedzenia – trzeba zadbać o właściwą pozycję siedzącą, jej częste zmiany, robienie przerw w pracy.
Mała aktywność fizyczna i przebywanie przez większość dnia w pozycji siedzącej nie jest tym, co lubi nasza krtań. Gdy dzień spędzamy bez ruchu, większego zaangażowania mięśni, niż tylko podczas codziennych czynności, możemy odczuć, jak bardzo cierpi nasze ciało i jak to odbija się na głosie.
Od 2006 roku, easyvoice.pl - to pierwsze i jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym poruszamy zagadnienia psychologii i emisji głosu oraz samorozwoju. Znajdziesz tu ćwiczenia i narzędzia do pracy nad głosem, podpowiemy Ci jak dbać o jego formę i zdrowie. Znajdziesz także ćwiczenia i wiedzę przydatną dla każdego, kto występuje publicznie – mówi i śpiewa. Pomożemy Ci zwalczyć tremę. Pokażemy, jak możesz rozwijać swój głos i odkrywać siebie. Materiały, które tu gromadzimy to wiedza praktyczna z teoretycznymi podstawami. To efekt ponad 15 lat pracy nad głosem i z głosem. Zainspiruj się, zmień swoje życie. Okryj swój głos- odkryj siebie.
Easyvoice.pl © 2006-2022. Wszystkie prawa zastrzeżone. Stronę zrobiły:
