Kategoria

Logopedycznie o głosie

Ten dział to spojrzenie na głos, jego funkcjonowanie z perspektywy logopedy i przybliżenie tego, co dzieje się w prężnie rozwijającej się w ostatnich latach logopedii.

A jeśli to nie brak talentu lecz problemy mięśniowe, kompensacje, nieprawidłowe ruchy w aparacie mowy sprawiają, że „nie masz głosu”?

Naszą umiejętność śpiewania i mówienia może blokować wiele różnych czynników.
Czasem są to przekonania wyniesione z domu, ze szkoły, z grupy rówieśniczej. Czasem krytyczne słowa wypowiedziane przez kogoś dla nas ważnego. Bywa, że brak treningu muzycznego i podstawowych form kształcenia słuchu sprawiają, że nie czujemy się kompetentni.

Rozmasuj język

Język odgrywa bardzo ważną rolę w procesie mówienia i śpiewania. Odpowiada nie tylko za to, by powstający w krtani ton przekształcić w dźwięk zrozumiały dla słuchaczy (artykulacja). Jego napięcie oraz ułożenie w jamie ustnej wpływają także na oddech, jakość głosu oraz na swobodę emitowania dźwięków.
Przygotowując się do koncertu, próby, wystąpienia czy codziennej aktywności głosowej może wykonujesz ćwiczenia, które mają rozgrzać mięśnie języka i pomóc Ci lepiej mówić czy śpiewać. Ale czy kiedykolwiek masowałeś/aś swój język?

Napięcie w okolicy krtani – sprawdź, jak możesz sobie pomóc

Jeden z najczęściej pojawiających się problemów, który bywa przyczyną szybkiego męczenia się krtani, przeforsowania głosu, trudności wokalnych czy chorób narządu głosowego. Zbyt duże napięcie w krtani i w jej okolicy, które negatywnie wpływa na pracę mięśni krtaniowych i fałdy głosowe.

TOTs

TOTs, czyli Tethered Oral Tissues, to termin określający problem skróconych wędzidełek jamy ustnej.

Wędzidełko języka wpływa (nie tylko) na mowę, śpiew i głos

Fałd błony śluzowej, którą dostrzeżesz unosząc język przy opuszczonej żuchwie to jedna z najważniejszych struktur nie tylko w aparacie żucia i mowy, ale w całym organizmie mówcy, wokalisty i każdego człowieka. Nieprawidłowa budowa wędzidełka języka wpływa negatywnie nie tylko na artykulację, przyczynia się do powstawania wad wymowy, ale również upośledza funkcjonowanie krtani i obniża komfort emitowania dźwięków.

Wędzidełka policzkowe i ich wpływ na mowę, śpiew i żucie

Wędzidełka policzkowe to kolejne, niewielkie struktury w naszym ciele, o których istnieniu często nie wiemy. A jednak wpływają na to, w jakich warunkach przebiegają wszystkie czynności zachodzące w jamie ustnej, w tym również mowa i śpiew.

Mięśnie policzkowe – także ważne dla emisji głosu

Na naszej twarzy znajdziemy dwa niepozorne mięśnie, o których może nie myślimy w kontekście mówienia czy śpiewania. Bardziej kojarzą się z grą na trąbce niż z wokalistami czy mówcami. To mięśnie policzkowe, o których warto wiedzieć więcej niż tylko to, że dodatkowo tworzą kontur naszych policzków.

Napięcie w krtani – skąd się bierze?

Napięcie w okolicy krtani to napięcie dotyczące mięśni wewnętrznych i zewnętrznych krtani. Wpływa na to, jak wykonują one swoją pracę i decyduje o jakości głosu. Aby wydobywać dźwięki na luzie, potrzebujemy rozluźnienia krtani i mięśni, które znajdują się w jej najbliższym sąsiedztwie.

Wędzidełka w jamie ustnej – jak wpływają na artykulację, mowę i śpiew.

Choć to wędzidełko języka jest obecnie na ustach niemal wszystkich logopedów, ortodontów czy fizjoterapeutów (i bardzo dobrze, bo temat ważny i przez lata zaniedbywany), warto wiedzieć, że nie tylko ono może wpłynąć na mowę, wymowę i śpiew. W jamie ustnej znajdują się bowiem jeszcze inne, także ważne dla artykulacji, mowy i śpiewu wędzidełka. Choć to niewielkie części współtworzące jamę ustną, mają ogromny wpływ na warunki, w jakich powstają dźwięki.

Nie na resztkach powietrza

Abyśmy mogli mówić i śpiewać potrzebujemy powietrza. O ile w sytuacjach codziennych rozmów tego powietrza na ogół nie brakuje, to często podczas publicznych wystąpień, gdy głos musi nieść się inaczej, dalej i brzmieć silniej, powietrza jakby nie wystarczało. Zamiast mieć wrażenie, że dźwięk płynie wraz z wydechem, pojawia się walka o kolejny dźwięk czy ostatnie słowa zdania. Walka ta ma miejsce, gdy występują dysfunkcje oddechowe i/lub mamy trudności z prawidłowym wykorzystaniem powietrza podczas mówienia czy śpiewania, kiedy fonujemy na tzw. resztkach powietrza.

Luz w głowie, swoboda w ciele

Podczas ćwiczeń z logopedą czy trenerem głosu nie zawsze wygląda się jak na swoim najlepszym zdjęciu wrzuconym na Facebooka czy Instagrama. Tu nie ma miejsca na bycie jak z Photoshopa, bo praca z głosem, dźwiękiem mowy to praca na żywym organizmie. Na mięśniach, które na początku zwykle szukają, próbują i eksperymentują, co sprawia, że wygląda się czasem śmiesznie, nieidealnie, czyli po ludzku, także brzydko.

Trakt głosowy – poznaj ważną część Twojego głosu

Zanim na wylocie naszych ust pojawi się dźwięk, wiele musi zadziać się w ciele i w głowie. By ton, który powstanie w krtani miał kolor, siłę i stał się czymś, co możemy zrozumieć – musi przebyć drogę, podczas której zostanie odpowiednio wzmocniony i uformowany. Ta droga wiedzie przez trakt głosowy. Jeden z najważniejszych elementów naszego głosowego aparatu.

Przepony w ciele ważne dla głosu-cz.4- przepona miednicy

Kolejna z przepon w naszym ciele, którą możemy uznać za istotną dla naszego głosu, dla procesu tworzenia dźwięków to przepona miednicy. Coraz bardziej popularna w ostatnich latach ze względu na problemy związane z mięśniami, które znajdują się w obrębie miednicy i krocza. Choć możemy je kojarzyć tylko z problemami kobiet, to mięśnie te mają również mężczyźni i oni również doświadczają trudności wynikających z ich osłabienia.

Przepony w ciele ważne dla głosu-cz.3- przepona oddechowa

Przepona oddechowa – to o niej myślimy, kiedy mówimy o oddychaniu i głosie. To ona pojawia się w stwierdzeniach „podeprzyj dźwięk”, „śpiewaj z przepony”. Bywa powodem nieporozumień, które prowadzą do błędów oddechowych wpływających nie tylko na jakość głosu, ale i życia. Poznaj ją bliżej i zrozum jej działanie, by przestać przeszkadzać swojemu głosowi.

Rozruszaj wargi, by lepiej i swobodniej brzmieć

Używamy ich do ssania, żucia, mówienia i śpiewania. Muszą współpracować i wspierać się nie tylko w artykulacji głosek. Tymczasem możemy zauważyć, że nie zawsze tak jest. Bywają wargi leniwe, mało ruchliwe, takie, którym się nie chce ruszyć. Są skrócone, wydłużone, osłabione, rozwarte lub pogubione, gdy każda robi co chce. Gdy nie pracują sprawnie i mądrze, cierpi na tym nie tylko wymowa. Cierpi krtań, a także oddech.

Przepony w ciele ważne dla głosu cz.1

Gdy mówimy o przeponie, nasza uwaga automatycznie kieruje się na jeden z większych mięśni oddechowych w naszym ciele – przeponę. Oddziela ona jamę klatki piersiowej od jamy brzucha. Ale warto wiedzieć, że przepon w ciele mamy więcej niż ta, oddechowa. I są też inne, które istotne są dla nas z punktu widzenia mowy i śpiewu.

Rozluźniaj język, by lepiej i swobodniej brzmieć

Język to narząd artykulacyjny – jego ruchy modyfikują ton wytwarzany w krtani, dzięki czemu fala dźwiękowa przybiera postać dźwięku mowy. Nie działa sam, bo potrzebuje pomocy także innych narządów artykulacyjnych. Bierze udział nie tylko w produkcji głosek. Ma ogromny wpływ na to, jak uformowany jest trakt głosowy, a co za tym idzie jaka będzie jakość i barwa naszego głosu.

Technika na bazie fizjologii

Emisja głosu to nie jest tajemna sztuka dla wybranych. Choć przez lata uważano, że jest to wiedza zarezerwowana dla artystów, którzy słowem i dźwiękiem pracują. Dzięki rozwojowi nauki wiemy o niej coraz więcej. Znacznie poszerzył się też krąg osób, które głosem pracują – niekoniecznie na scenie i które dostrzegają, że dobrze było by mówić czy śpiewać nie tylko lepiej, przyjemniej, ale też bez większego wysiłku i odczuwanego pod koniec dnia bólu.

Zęby a głos cz. 1 – zęby a zdrowie krtani i funkcje głosu

Czy zęby w jakikolwiek sposób mogą wpływać na głos? Tak! Choć na pierwszy rzut oka nie widzimy związku, bo z dźwiękiem bardziej kojarzymy krtań, język czy wargi. A przecież i zęby są narządem artykulacyjnym. To znaczy, że są elementem odpowiadającym za naszą wymowę. Ta zaś jest częścią składową emisji głosu i bierze udział w kształtowaniu dźwięków płynących z krtani. To jednak nie wszystko. Relacja zębów i aparatu mowy jest nieco bardziej złożona.

Terapia miofunkcjonalna i głos

Mowa i żucie, dźwięk i połykanie, zgryz i wymowa, pozycja języka i oddychanie – to pojęcia, które łączą się ze sobą tak ściśle, że nie możemy ich pomijać, gdy rozpoczynamy pracę nad głosem czy korektę wad wymowy. Zaburzenia czynności mięśni w obszarze ustno-twarzowym oraz w przebiegu procesów: połykania, żucia i oddychania to przestrzeń zainteresowań terapii miofunkcjonalnej, o której warto wiedzieć, gdy pracujemy (nad) głosem, chcemy rozpocząć leczenie ortodontyczne lub znaleźć przyczyny zaburzeń głosu.

Sprawdź, jak połykasz… i co to ma wspólnego z głosem?

Czemu mówienie o sposobie połykania pojawia się w kontekście głosu? Co wspólnego z połykaniem ma emisja głosu? Poznajcie kolejny element układanki wyjaśniającej powiązania istniejące w naszym ciele, które wpływają na jakość mowy i brzmienie głosu.

Czy korek to samo zło? Czy ćwiczenia z korkiem szkodzą zamiast pomagać?

Czy korek to samo zło? Czy jego stosowanie tylko szkodzi? Dlaczego niektórzy cały czas namawiają na ćwiczenia z użyciem korka, a inni stanowczo je odradzają? I po co właściwie ćwiczyć z korkiem w ustach? Ćwiczenia z korkiem, kiedyś bardzo popularne, w ostatnich latach nie cieszą się jednak dobrą opinią. Wśród logopedów, trenerów, nauczycieli zdania są podzielone. Chcę Wam przedstawić kilka faktów, moją opinię na ten temat i może trochę odczarować pracę z korkiem.

Dlaczego oddychanie przez usta szkodzi?

Wbrew pozorom droga, którą kieruje się powietrze do wnętrza ciała ma ogromne znaczenie. Bo sposób, w jaki oddychamy podczas spokojnego odpoczynku, snu, słuchania muzyki czy aktywności ruchowej nie pozostaje bez wpływu na drogi oddechowe, które wykorzystujemy do mówienia i śpiewania. Jeśli przez większość dnia oddychamy przez usta (zwłaszcza w sezonie grzewczym lub gdy przebywamy w klimatyzowanych pomieszczeniach), narażamy się na wysuszenie i podrażnienie błon śluzowych gardła i krtani, dzięki którym podczas próby, koncertu, wykładu, prezentacji itp. tworzymy dźwięki.

Jak oddychać, by wspierać mowę i głos?

Oddychanie jest jednym z elementów emisji głosu. Ale sposób oddychania jest istotny nie tylko podczas aktywności głosowej, ale także wtedy, kiedy jej nie ma. Nie mam na myśli tylko dostaw tlenu niezbędnych do przeżycia, ale drogę, którą przebywa powietrze zanim dotrze do naszych płuc. Tym razem chcę zwrócić uwagę na oddychanie, które odbywa się w spoczynku, czyli kiedy nie mówimy i nie śpiewamy, a podobnie jak połykanie czy pozycja języka i żuchwy wpływa na kondycję i zdrowie narządu głosowego.

Jak parafunkcje narządu żucia wpływają na głos?

Czy często i długo żujesz gumę? Albo zdarza Ci się w stresujących czy nudnych momentach zaciskać zęby, nagryzać wargi lub obgryzać paznokcie? Może budzisz się rano z bólem głowy a poruszanie żuchwą jest bolesne lub niekomfortowe? Być może nie zdajesz sobie sprawy z tego, że jest to wynik nocnego zgrzytania zębami. Jeśli tak się dzieje, musisz liczyć się z tym, że te nieświadome zachowania generują napięcia, które wpływają na pracę aparatu głosowego i kondycję Twojej krtani.

Pozycja spoczynkowa żuchwy

O ile spoczynkowa pozycja języka staje się powoli gwiazdą nie tylko w logopedycznym i ortodontycznym świecie (przywoływana jest coraz częściej w kontekście estetycznym, jako element poprawiający wygląd twarzy), to spoczynkowe ułożenie żuchwy nadal pozostaje w cieniu. Choć za sprawą problemów związanych z funkcjonowaniem stawów skroniowo-żuchwowych i na nią coraz częściej pada światło.

Trzymaj język za zębami…, ale w odpowiednim miejscu i we właściwej pozycji

Jak to możliwe, że to, co robi nasz język w jamie ustnej także wtedy, gdy nic nie mówimy, wpływa na artykulację i emisję głosu? Dlaczego nie wystarczy trzymać języka za zębami, ale trzeba trzymać go w określony sposób i w najlepszych dla niego miejscach w jamie ustnej? Warto to wiedzieć, gdy mówimy i śpiewamy, bo jak się domyślacie ma to związek z mową i głosem.
Wiemy ze stereotypowych przekazów społecznych, że lepiej trzymać język za zębami, by w niektórych sytuacjach nie powiedzieć zbyt dużo. O ile nie zawsze jest to dobre rozwiązanie, bo prowadzić może do napięć w ciele, zablokowania głosu i ekspresji, to ze względów logopedycznych warto zapamiętać, że język trzymamy zawsze za zębami.

Taśmy anatomiczne i łańcuchy w ciele, czyli jesteśmy całością, część 2

Powięź nie tylko opakowuje struktury naszego ciała, trzyma w kupie kości, organy, wypełnia jamy i dociera do najmniejszych części ciała, ale także chroni je i dba o odpowiednią postawę. Dodatkowo przewodzi informacje i reaguje w odpowiedni sposób – napięciem, przeciwnapięciem, podciągnięciem lub przykurczem. Mięśnie połączone powięzią, tworzące łańcuchy, współpracują ze sobą.

Taśmy anatomiczne i łańcuchy w ciele, czyli jesteśmy całością, część 1

Jak to się dzieje, że pracę nad prawidłowym ułożeniem języka w jamie ustnej możemy rozpocząć od pracy ze stopą? Dlaczego nieprawidłowa postawa ciała wpływa na oddech, zgryz, funkcje stawów skroniowo-żuchwowych czy nasze samopoczucie. Jak to możliwe, że wszystkie elementy łączą się ze sobą?
Odpowiedzią jest istnienie w naszym ciele powiązań nerwowo-mięśniowych i ich związki z kompleksem ustno-twarzowym. Powiązania w postaci łańcuchów i taśm mięśniowych tworzą z organizmu jedną elastyczną, ruchomą całość – zarówno w stanie fizjologii, jaki i patologii.

Czynności prymarne a artykulacja i tworzenie dźwięku

Czynności czy funkcje prymarne to aktywności w obszarze ustno-twarzowym, które poprzedzają rozwój mowy i artykulacji. Do czynności tych należą między innymi: oddychanie, gryzienie, żucie, połykanie, mimika twarzy, wyrażanie uczuć, a także ziewanie, czkawka, kasłanie i chrapanie. Ich podwaliny kształtują się już w okresie życia płodowego. Na bazie tych funkcji rozwija się mowa i jest określana ona jako czynność wtórna, sekundarna.

Układu stomatognatyczny i emisja głosu

Intensywny rozwój nauk medycznych, metod obrazowania, możliwości podglądania naszego ciała oraz odkrywanie sieci powiązań między poszczególnymi narządami i tkankami w organizmie, holistyczne traktowanie człowieka prowadzą do integracji wiedzy z różnych dziedzin. Pozwala nam to spojrzeć na mowę i tworzenie dźwięków z innej perspektywy i uwzględniać w terapii czy rozwoju głosu to, co mają do powiedzenia ortodonci, osteopaci czy fizjoterapeuci. Prowadzi to również do współpracy wymienionych specjalistów oraz poszerzania metod terapii mowy czy kształcenia głosu.

Pozycja siedząca a głos

Praca głosem to nie tylko mówienie i śpiewanie w pozycji stojącej, w ruchu. Dla części osób, to praca przez kilka godzin dziennie podczas np. prowadzenia rozmów telefonicznych czy spotkań z klientami. By uniknąć przeciążenia krtani i negatywnych skutków siedzenia – trzeba zadbać o właściwą pozycję siedzącą, jej częste zmiany, robienie przerw w pracy.

Krtań a siedzący tryb życia

Mała aktywność fizyczna i przebywanie przez większość dnia w pozycji siedzącej nie jest tym, co lubi nasza krtań. Gdy dzień spędzamy bez ruchu, większego zaangażowania mięśni, niż tylko podczas codziennych czynności, możemy odczuć, jak bardzo cierpi nasze ciało i jak to odbija się na głosie.