Czym jest nastawienie głosowe?
W czasie spokojnego oddychania szpara głośni jest otwarta. Powietrze może przemieszczać się poprzez krtań podczas wdechu i wydechu. Fonacja, czyli tworzenie dźwięku wymaga zamknięcia szpary głośni i zbliżenia do siebie fałdów głosowych.
Rodzaje nastawienia głosowego wyodrębnione zostały na podstawie sposobu i siły zwarcia fałdów głosowych oraz ich zgrania z wydechem. Wyróżniamy zatem:
Twarde nastawienie głosowe
zwarcie fałdów:
- silne zwarcie strun głosowych; fałdy napierają na siebie tak mocno, że utrudnione są ich swobodne drgania
synchronizacja zwarcia z przepływem powietrza:
- najpierw następuje zwarcie fałdów, później wydech – prąd powietrza musi z siłą przedzierać się przez zwarte fałdy
rezultat:
- głos tworzony jest siłowo, niezgodnie z fizjologią narządu głosowego
- do fonacji zużywana jest duża ilość powietrza,
- dźwięk jest twardy, krzykliwy, wybuchowy,
- głos szybko się męczy,
- stałe mówienie/ śpiewanie z takim nastawieniem powoduje problemy głosowe i prowadzi do stanów patologicznych (np. guzki głosowe).
Aby zrozumieć, jakie szkody może poczynić twardy atak w naszej krtani wyobraźmy sobie, że uderzamy o siebie poziomo ułożonymi dłońmi. Jeśli będziemy uderzać tak przez dłuższy czas, to najpierw na skórze dłoni pojawią się zasinienie, ból i przekrwienie, a dłonie spuchną. Gdybyśmy kontynuowali tę czynność pojawiłoby się zgrubienie skóry, które z czasem stałoby się twardą naroślą.
W przypadku zwiotczenia i osłabienia strun głosowych twarde nastawienie głosowe może być wyrazem dążenia do wyrównania ich brakującego napięcia; jednak bardzo szybko prowadzi do męczenia się narządu głosowego.
Chuchające (przydechowe) nastawienie głosowe
zwarcie fałdów:
- zwarcie jest niepełne, między fałdami (ze względu na niewłaściwą pracę mięśni głosowych) pozostaje szeroka przestrzeń
synchronizacja zwarcia z przepływem powietrza:
- wydech wyprzedza zwarcie się strun;
- ze względu na niepełne zwarcie tylko część powietrza przepływającego przez głośnię jest zamieniona na dźwięk
rezultat:
- powietrze szybko ucieka (brak odpowiedniego ciśnienia, oporu),cześć powietrza wydechowego nie zostaje przetworzona na falę głosową, co powoduje słyszalną domieszkę szpecącego szmeru w głosie;
- głos jest czasem całkowicie przykryty szmerem, męczy nie tylko mówiącego/ śpiewającego, ale także słuchaczy.
Takie nastawienie głosowe również uważane jest za nieprawidłowe, powoduje duży wysiłek głosowy i problemy głosowe. Nastawienie to czasem stosowane jest w celu uzyskania określonego efektu artystycznego, poza taką sytuacją należy go zdecydowanie unikać.
Miękkie nastawienie głosowe
zwarcie fałdów:
- fałdy zbliżają się do siebie, ale nie zwierają się mocno, tworzą wąską eliptyczną szczelinę, co umożliwia im swobodne drgania; umożliwia to również prawidłową regulację ciśnienia powietrza
synchronizacja zwarcia z przepływem powietrza:
- zbliżenie fałdów i początek wydechu następują jednocześnie – wydech nie wyprzedza zwarcia, zwarcie nie odbywa się wcześniej niż początek wydechu
rezultat:
- delikatne zapoczątkowanie tonu (możliwe jest zapoczątkowanie tonu przy minimalnej nawet ilości powietrza);
- brzmienie głosu pozbawione napięć i wysiłku.
Jest to prawidłowy i zgodny z fizjologią narządu głosu sposób zapoczątkowania dźwięku. Posługiwanie się takim nastawieniem głosowym zapobiega przeciążeniu krtani i wystąpieniu jego skutków.
