Mięśnie żuchwowo-gnykowe

Mięsnie żuchwowo-gnykowe położone są między żuchwą a kością gnykową, połączone ze sobą tworzą szew w linii pośrodkowej, współtworzą dno jamy ustnej.

Mięśnie żuchwowo-gnykowe:

• unoszą kość gnykową (przy ustalonej żuchwie)

• unoszą i podpierają język

• obniżają żuchwę (przy ustalonej kości gnykowej)

• napinają dno jamy ustną

a także biorą udział w cofaniu wysuniętej żuchwy (wraz z włóknami mięśnia skroniowego).

Możemy je poczuć unosząc język do podniebienia twardego, jak byśmy chcieli kląskać (naśladować stukot biegnących koni).

PRZEPONA JAMY USTNEJ A GŁOS

Mięśnie tworzące przeponę jamy ustnej (żuchwowo-gnykowe), należą do grupy mięśni nadgnykowych (położonych powyżej kości gnykowej – niewielkiej kości luźno zawieszonej poniżej żuchwy). Mięsnie nadgnykowe są odpowiedzialne za ruchy krtani, jej pozycję, co wpływa na produkcję dźwięków i połykanie płynów, pokarmów (podnoszą kość gnykową i krtań). Samo połykanie również rzutuje na to, jak funkcjonuje i w jakiej kondycji jest narząd żucia i mowy (o połykaniu i głosie przeczytasz tu).

Mięśnie żuchwo-gnykowe pomagają utrzymać właściwą pozycję spoczynkową języka, bez której trudno w aparacie żucia i mowy o optymalne warunki do tworzenia dźwięków (przeczytaj o niej tu).

Prawidłowo funkcjonujące umożliwiają pionizację języka podczas artykulacji, biorą udział w ruchach żuchwy i języka niezbędnych do bezbłędnej i wyraźnej wymowy. Prawidłowy przebieg artykulacji jest jednym z warunków swobodnej emisji głosu.

Współpracują z innymi mięśniami i odpowiadają za swobodne opuszczenie żuchwy oraz prawidłową pozycję krtani i podczas emisji głosu. Jest to niezbędne, by uniknąć zacisku krtani, napięć oraz gwałtownych zmian pozycji krtani, które negatywnie wpłyną na kształtujący się dźwięk i spowodują niepotrzebny wysiłek.

Żuchwa, z którą mięśnie gnykowo-żuchwowe są powiązane, ma ogromną rolę w procesie emisji dźwięków. To drzwi, które wypuszczają głos w świat, ale też wpuszczają do naszego powietrze konieczne do wytworzenia dźwięków. Gdy mówimy/śpiewamy potrzebujemy krótkiego wdechu, który realizujemy głównie poprzez otwarte usta, opuszczenie żuchwy. Zablokowania i napięcia w obszarze żuchwy mogą powodować niedostateczne ruchy żuchwy w dół, co z kolei nie tylko ograniczy napływ powietrza, spowoduje jego siłowe wciąganie, ale także nie rozluźni okolicy krtani i spowoduje napięcie w głosie. Utrudni to również wydobycie z głosu jego najlepszych cech oraz jego wzmacnianie w trakcie głosowym.

Pozycja żuchwy, języka i krtani wpływają na to, jaki dźwięk zostanie uformowany w trakcie głosowym. Czy będzie to dźwięk bogaty brzmieniowo, wibrujący, z piękną indywidualną barwą, czy jej pozbawiony, słaby i zamknięty.

Ruchy żuchwy, języka i kości gnykowej są powiązane z ruchami krtani. Zaburzenia w tym zakresie mogą pociągać za sobą zbyt wysoki/niski głos albo siłową emisję głosu. Mogą powodować niewyraźną wymowę, zbyt ściśnięty dźwięk, mówienie/śpiewanie „na gardle”, problemy z wydobywaniem wyższych dźwięków i niekontrolowane ruchy krtani podczas emisji wyższych dźwięków.

Asymetryczna praca żuchwy także będzie wpływać na funkcjonowanie mięśni żuchwowo-gnykowych i ich przeciążenie, co będzie miało swój wyraz w dźwięku wychodzącym z naszych ust.

Potrzebujemy „luzu w zawiasach”, swobodnego opuszczania żuchwy także po to, by uzyskać rozluźnienie w całym ciele. Żuchwa jest miejscem, które reaguje na emocje, stres, nasze myśli, a jednocześnie uczestnicy w tak ważnych dla nas procesach jak żucie, połykanie, artykulacja, tworzenie dźwięku.

Gdy mięśnie te nie pracują prawidłowo, gdy język przyjmuje nieprawidłową pozycję spoczynkową (np. na dnie jamy ustnej albo między zębami) trudno mówić o odpoczynku naszej dźwiękowej maszynerii.

Mięśnie żuchwowo-gnykowe pracują ciężko i intensywnie, gdy mówimy i śpiewamy, dlatego mogą być często zmęczone i napięte. Jeszcze większym obciążeniem będzie dla nich intensywna praca głosem i nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka, która wywołuje nieprawidłowe napięcie w obrębie jamy ustnej, krtani, stawu skroniowo-żuchwowego oraz mechanizmy kompensujące.

Dla zdrowia i dobrej kondycji nasza krtań i narząd żucia, z którym stanowi jeden system, potrzebuje odpoczynku nie tylko w postaci milczenia. Regeneracji sprzyja również prawidłowa pozycja spoczynkowa języka. W takim ułożeniu języka odpoczywają mięśnie intensywnie pracujące podczas ruchów artykulacyjnych, dzięki czemu nie doprowadzamy do przeciążeń i mamy więcej energii, by mówić/śpiewać wyraźniej i lepiej brzmieć. Mamy o wiele mniej napięć w obszarze ważnym dla produkcji dźwięków i mniejsze jest prawdopodobieństwo wystąpienia zacisku krtani (wpływają na to również inne czynniki).

Napięcia w obszarze języka, dna jamy ustnej powodują problemy nie tylko z połykaniem, artykulacją czy emisją głosu, ale prowadzić mogą do dysfunkcji w przednim obszarze szyi, łączyć się z zaburzeniami odcinka szyjnego kręgosłupa, nieprawidłową pozycją głowy i całego ciała, co będzie wpływało na emisję głosu i jakość dźwięków.

Łasiński W., Anatomia głowy dla stomatologów

Regner A., Wybrane techniki manualne wspomagające terapię ustno-twarzową