Ćwiczenie 1 – Głos pod lupą.
Zdiagnozuj swój głos, oceń jego brzmienie, to, co w nim lubisz, a czego nie. Oceń tempo swojej mowy; zwróć uwagę na to czy w Twoich wypowiedziach nie pojawia się zbyt często yyyy…, mmm…, eeee… inne wtrącenia.
W ocenie pomoże Ci nagrywanie własnych wypowiedzi i ich analiza oraz skonsultowanie się z osobami, które mają możliwość usłyszenia Ciebie w różnych sytuacjach.
Zastanów się jakie nawyki głosowe mogą sprawiać, że ludzie przypiszą Ci cechy, których nie posiadasz oraz jakie cechy Twojego głosu mówią prawdę o Tobie, o Twoim charakterze.
Ćwiczenie 2
2a
Przygotuj sobie wesołą bajkę. Odczytaj ją z bardzo poważną miną, surowym tonem, powagą, dystansem.
Przygotuj również trudny, naukowy, poważny tekst. Odczytaj go cały czas się uśmiechając, z radością, tak, jakbyś opowiadał dzieciom bajkę lub dobry żart znajomym.
Zauważyłeś brak spójności między brzmieniem głosu a przekazywaną treścią? Napraw to, przeczytaj teksty tak, by głos oddawał treść, wzmacniał przekaz słowny.
2b
Wyobraź sobie, że znalazłeś się na obcej planecie. Znasz jednak język jej mieszkańców. Posługują się oni tylko jednym dźwiękiem – „a”, za pomocą którego komunikują się między sobą. Spróbuj porozumieć się z obcymi za pomocą tego dźwięku w następujących sprawach:
- pytasz o drogę na Ziemię
- jesteś oburzony bałaganem na ich planecie, mówisz, że to niestosowne, gdy zjawiają się goście i należałoby posprzątać
- chcesz zaprzyjaźnić się z mieszkańcami, bardzo cieszysz się, że udało Ci się z nimi spotkasz, zapraszasz ich w odwiedziny do siebie, na Ziemię
Czy barwa głosu była zgodna z Twoją intencją i emocjami? Aby lepiej to ocenić możesz nagrać ćwiczenie lub wykonać je z przyjacielem, który ma z brzmienia głosu odczytać intencje i emocje.
2c
Przeczytaj wybrany tekst przekazując jednocześnie nasypujące emocje, stany, odczucia
lęk, strach, gniew, nienawiść, pesymizm, frustracja, oburzenie, żal, tęsknota, zmęczenie, ból fizyczny, obraza, niechęć, nieśmiałość, rozczarowanie, spokój, radość, entuzjazm, odwaga, optymizm, miłość, łagodność, dobre samopoczucie, podniecenie, empatia.
2d
Przeczytaj wybrany tekst (może to być wiersz, fragment artykułu z gazety, fragment książki, tekst piosenki) z rożną intencją:
- jakbyś czytał bajkę małym dzieciom, stopniowo dozujesz napięcie
- jakbyś wygłaszał kazanie z ambony
- jak komentator sportowy
- jak znudzony życiem człowiek
- jakbyś chciał kogoś uspokoić
- jakbyś chciał u kogoś wzbudzić entuzjazm
- jakbyś chciał kogoś zdenerwować
- jakbyś chciał przekazać dobrą wiadomość
- jakbyś chciał przekazać smutna wiadomość
Zauważ jakie odcienie pojawiły się w Twoim głosie, wykorzystuj je w różnych sytuacjach.
2e
Zainscenizuj krótkie przedstawienie:
- scenę miłosną przedstaw jak odczytanie tekstu przez komputer
- wygłoś mowę na konferencji prasowej polityków jak krasnoludek, postać z bajki
Jaki był efekt?
Ćwiczenie 3
3a
Dowolny tekst odczytaj odpowiednio dobierając barwę głosu – raz przeczytaj bardzo szybko, raz przeczytaj bardzo wolno, raz przeczytaj różnicując tempo czytania odpowiednio do treści. Nagraj się.
3b
Dowolny tekst przeczytaj bez pauz, bez stosowania się do znaków interpunkcyjnych. Nagraj się. Następnie przeczytaj ten tekst raz jeszcze, świadomie stosując pauzy – przygotuj tekst, zaznacz miejsca na oddech, na chwilę ciszy (nie zawsze pauza pokrywać będzie się z interpunkcyjną, pamiętaj o logicznym przekazie treści).
Odsłuchaj nagrania i od strony słuchacza oceń, jaki sposób czytania jest najbardziej korzystny, najbardziej sprzyja słuchaniu, utrzymaniu uwagi, jak stosowanie pauz wpływa na odbiór treści.
Ćwiczenie 4
Przeczytaj i nagraj dowolny tekst najpierw cicho, następnie raz jeszcze o wiele głośniej (ale bez krzyku). Ponownie odczytaj tekst różnicując natężenie głosu odpowiednio do treści. Odsłuchując nagranie oceń, kiedy głos brzmi najkorzystniej, kiedy słucha się go najprzyjemniej, kiedy treść jest najlepiej podana.
Ćwiczenie 5
Wypowiedz się na dowolny temat. Nagraj swoją wypowiedź. Najpierw mów bardzo niskim głosem. W kolejnej wypowiedzi użyj głosu wysokiego. Potem znajdź wysokość najbardziej wygodną (próbuj od najwyższych dźwięków schodzić w dół, znajdziesz optymalne dźwięki) od niej wyjdź swobodnie modulując głos. Odsłuchaj nagranie. Oceń, jakie cechy mogą przypisać Ci słuchacze, kiedy mówisz bardzo niskim głosem, a jakie, kiedy mówisz wysoko. Jak ocenisz swoją wypowiedź, gdy głos ma optymalne brzmienie? Którego głosu słucha się najprzyjemniej?
Ćwiczenie 6
Przeczytaj zdanie: „ Jestem pewna siebie” – unosząc głos pod koniec zdania – jaki jest efekt? Brzmi jak pytanie, a nie stwierdzenie. Aby nie było wątpliwości czy to pytanie czy stwierdzenie, głos musi obniżyć się na końcu zdania. Spróbuj przeczytać je w taki sposób. Próbuj też wypowiadać w ten sposób inne krótkie zdania oznajmujące.
Ćwiczenie 7
Poniższe zdanie może mieć różną wymowę, w zależności od tego, jaki wyraz zostanie zaakcentowany. Odczytaj zdanie, akcentując wytłuszczone fragmenty:
Mój pies jest moim przyjacielem. (kto jest przyjacielem?)
Mój pies jest moim przyjacielem. (kim jest pies?)
Spróbuj wypowiadać/ czytać teksty zwracając uwagę na akcent i na przekaz, jaki z tego wynika. Zauważ, że dzięki takiemu zróżnicowaniu wypowiedź nabiera życia, jest bardziej czytelna dla słuchacza.
Ćwiczenie 8
Przeczytaj dowolny tekst/ wypowiedz się na dowolny temat. Mów/ czytaj bardzo monotonnie. Nagraj się. Następnie nagraj wypowiedź/ tekst raz jeszcze. Tym razem moduluj głos – różnicuj tempo mowy, wysokość głosu, natężenie dźwięku, stosuj pauzy, różnicuj barwę głosu.
Ćwiczenie 9
Wybierz dowolny tekst. Przeczytaj go w wolnym tempie, wydłużając samogłoski w wyrazach i wyraźnie wymawiając spółgłoski. Jaki jest efekt?
Ćwiczenie 9
Odczytaj wyraźnie poniższe wyrazy (ważna dobra artykulacja, luźna, opadająca żuchwa na samogłoskach !) z dowolnym zabarwieniem głosu, z dowolną emocją, baw się nimi. Następnie stwórz z nimi zdania i odczytaj je tak, by barwa głosu była odpowiednia do wypowiadanych słów.
abakus, abderyta, abiogeneza, ablacja, abrewiacja, adhortacja, adiabatyczny, aerodynamika, aeronauta, afiliacja, aglomeracja, agrotechnika, akademicki, akcelerator, aklimatyzować, akromegalia, akson, akumulator, akupunktura, akwalung, akwamaryna, alabaster, alchemia, algorytm, alimenty, aliteracja, altruizm, amarant, ambiwalencja, ambulatorium, amnestia, amnezja, amplifikacja, anabolizm, analfabetyzm, anamneza, anarchista, andragogika, aneks, aneksja, angora, antologia, antropocentryzm, antybioza, antymetateza, aparycja, apodyktyczny, apogeum, apokryficzny, apopleksja, apoteoza, aproksymacja, aranżowanie, archaiczny, architektonika, areopag, argumentacja, Armagedon, arterioskleroza, arystokratyczny, askorbinowy, asocjacja, asortyment, astroarcheologia, asymetryczny, audiencja, audytorium, augmentatyw, aurora, autobiografia, autochtoniczny, automatyzacja, autorytatywny, autyzm, awatar, awitaminoza