GŁOS W MUZYCE
Narząd głosu postrzegany jest jako najstarszy i najbardziej naturalny instrument muzyczny jakim posługuje się człowiek. Od najdawniejszych czasów śpiew towarzyszył ludziom w różnych sytuacjach życia codziennego (ceremonie, obrzędy, rytuały plemienne, praca w polu ) i był czynnikiem wiążącym społeczność.Ten bardzo delikatny instrument umożliwia przekazywanie całej gamy uczuć.
Ludzie szybko dostrzegli możliwości swojego głosu i zaczęli stosować go nie tylko do porozumiewania się ze sobą, ale także, by wyrazić swoje uczuć i emocje.Na przestrzeni wieków sposób wykorzystywania głosu jako instrumentu przez śpiewaka, funkcje głosu oraz jego definiowanie podlegały zmianom, ale nie zmieniło się postrzeganie go w kategoriach najdoskonalszego instrumentu o wielkiej sile ekspresji.
W muzyce głos to zakres, siła, tembr (barwa) dźwięków, jakimi rozporządza określony typ wokalisty.
Ogólny podział głosów:
MĘSKIE: bas, baryton, tenor
ŻEŃSKIE: alt/kontralt, mezzosopran, sopran
DZIECIĘCE: alt, mezzosopran, sopran
Więcej na temat rodzajów głosów przeczytasz w dziale WOKALISTYKA
GŁOS W UJĘCIU PSYCHO-FIZJOLOGICZNYM
Głos to dźwięk (zespół dźwięków) wydawany przez narząd głosu człowieka określany jako mowa lub śpiew.
Głos powstaje w krtani dzięki drganiom fałdów głosowych pod wpływem wydychanego powietrza.Powstały wówczas ton krtaniowy zostaje przekształcony w dźwięk artykułowany, zrozumiały dla odbiorcy, w jamach nasady (jama gardłowa, nosowa, ustna) przy współudziale artykulatorów. Proces ten odbywa się pod kontrolą wyższych ośrodków nerwowych- ośrodków zlokalizowanych w korze mózgowej (tzw. analizatorów ośrodkowych).
Jak mówi H. Sobierajska (“Uczymy się śpiewać”): „za pomocą krtani człowiek wdaje dźwięki, ale mówi i śpiewa świadomie przy współudziale mózgu”.Ponadto powiązanie narządu głosowego z narządem słuchu sprawia, że proces tworzenia, wydobywania dźwięków w mowie i śpiewie jest procesem świadomym i podlegającym naszej kontroli.
GŁOS JAKO ZJAWISKO AKUSTYCZNE
Pod względem akustycznym głos jest złożony zjawiskiem fizycznym; do jego wytworzenia niezbędna jest możliwość tworzenia podstawowego składnika jakim jest dźwięk.
Dźwięk to drganie akustyczne rozchodzące się w ośrodku sprężystym (ciecz, gaz, ciało stałe), które jest zdolne wytworzyć wrażenie słuchowe. Fale powodujące wrażenia słuchowe u człowieka mieszczą się w zakresie od 16 Hz do 20 000 Hz.
Wytwarzany dźwięk jest falą akustyczną, wywołaną drganiem ciała sprężystego. Fala głosowa to kolejne zagęszczenia i rozchodzenia cząsteczek środowiska sprężystego, które powstają na skutek zakłóceń równowagi cząsteczek tego środowiska. Cząsteczki drgają wokół stałego punktu i po ustaniu drgań pozostają na dawnym miejscu.Fala głosowa jest falą podłużną tzn., że cząsteczki drgają równolegle do kierunku przesuwania się fali.
W kategoriach fizycznych głos stanowi więc drgania akustyczne. Drgania te mogą być proste lub złożone- głos jest wynikiem tych drugich.
Każdy pojedynczy dźwięk głosu pod względem akustycznym jest więc wynikiem współbrzmienia kilku – kilkudziesięciu tonów składowych. Tony te tworzą szereg harmoniczny. Każdy ton ma w tym szeregu swój numer.Ton powstający w krtani (krtaniowy, podstawowy) to tzw. I harmoniczna. Jest tonem prostym, chociaż juz w krtani, a później w jamach nasady zostają do niego dodane pewne składowe dźwięku (kolejne harmoniczne). To dzięki tym składowym dźwięku- ich intensywności i rozmieszczeniu- każdy człowiek posiada indywidualną barwę głosu.
Fala głosowa przechodząc przez narządy artykulacyjne zostaje przekształcona ostatecznie w dźwięki mowy. Narząd głosu posiada ogromne zdolność emitowania różnorodnych zjawisk dźwiękowych- obok samogłosek i spółgłosek są to również między innymi zjawiska szumowe (szept), świsty, warkoty, gwizdy.