Zdrowe zęby, dobry zgryz są podstawą prawidłowego funkcjonowania narządu żucia i mowy. Jednak istnieją czynniki, które powodują, że ten niemal idealny stan może zostać zaburzony. Dzieje się tak, gdy tracimy zęby (o czym była mowa w pierwszej części artykułu) albo gdy w jamie ustnej pojawiają się zęby, które w zasadzie nie są nam szczególnie potrzebne. Jeśli już są – pomogą rozdrabniać pokarmi, ale i bez nich dobrze sobie radzimy.

Oddychanie jest nie tylko jednym z elementów tworzenia głosu, mówienia i śpiewania. Oddech najpierw zapewnia nam życie. Ale też daj spokój, poczucie kontroli, pomaga oswoić lęk czy stres. Towarzyszy nam w sposób szczególny w wielu ważnych momentach. Pokazuje – nie tylko nam – jak się czujemy, co przeżywamy. Jest paliwem dla głosu. Bez niego fałdy głosowe nie byłyby w stanie same wytworzyć dźwięku. Gdy zawodzi, słyszymy to od razu w jakości dźwięku. Ale też nie każdy problem głosowy wynika z zaburzeń czy drobnych nieprawidłowości oddychania. Często przyczyna leży w innym elemencie głosowej układanki.

To kluczowe pytanie, które warto sobie zadać zanim zaczniemy mówić, śpiewać, ćwiczyć.
I poczekać na odpowiedź. Dać sobie chwilę. Pozwolić sobie na uważność i popatrzeć na siebie z czułością.

Zmiany zachodzące w organizmie, związane ze starzeniem się ciała i umysłu, nie pozostają bez wpływu na narząd głosowy. Z każdym kolejnym rokiem życia i on przechodzi przeobrażenia, które mogą negatywnie wpływać na jakość dźwięków. Gdy mamy lat -naście, potem -ści starość wydaje się czymś tak bardzo odległym. Jednak nie ma od niej ucieczki. Nasz głos starzeje się z każdym rokiem, tak jak starzeje się ciało. Dobra wiadomość jest jednak taka, że poprzez ćwiczenia i przestrzeganie zasad higieny możemy ten proces osłabić, dzięki czemu narząd głosu będzie w dobrej formie przez całe życie.

Jak co roku duża część osób pracujących głosem powraca do szkół, przedszkoli, chwilę później na uczelnie do codziennej wielogodzinnej i intensywnej aktywności głosowej.
Oznacza to powrót do miejsc, które nie zawsze sprzyjają prawidłowej pracy krtani. Zła jakość powietrza (zanieczyszczenie, zapylenie, klimatyzacja, ogrzewanie), niekorzystne warunki akustyczne, hałas, brak aparatury nagłaśniającej w połączeniu ze zmęczeniem i stresem w pierwszych dniach pracy często kończy się problemami z głosem. Dla niektórych dwa-trzy wrześniowe tygodnie bywają naprawdę trudne.

Nasze głosy, podobnie jak potrzeba komunikacji, codziennych rozmów różnią się. Są tacy, którzy potrafią przegadać cały dzień i tacy, którzy w ciągu dnia prawie nie mówią, gdy nie muszą.
Czy to dobrze czy źle?

Twoje ciało podpowiada Ci, kiedy źle używasz głosu.
Ból, drapanie w gardle, kaszel, zwiększona ilość śluzu, konieczność odchrząkiwania, zmęczenie krtani po wykonaniu ćwiczeń jest sygnałem, że ćwiczenie wykonujesz nieprawidłowo.

Czy każdy musi mówić nisko, by odnosić sukcesy, dobrze się komunikować, zyskać autorytet? Wraz z pojawieniem się pierwszych badań na temat wysokości głosu i atrakcyjności niskiego brzmienia zapanowała moda na obniżanie swojego głosu. Panowie zaczęli brzmieć niżej, nawet kobiety na kierowniczych stanowiskach czy pracujące w zdominowanych przez mężczyzn środowiskach zaczęły sięgać po niższe tony.

Mam wrażenie, że kolejne pokolenie mówi znacznie wyższym głosem. Nie tylko mówi szybciej i bardziej niechlujnie wymawia słowa, używa mniej rozbudowanych wypowiedzi, a więcej obrazów, liter i skrótów, ale także dźwięków dużo powyżej normy wynikającej choćby z budowy krtani.
Również moi rówieśnicy często znajdują się powyżej średnicy głosu, wydobywają dźwięki, które irytują, męczą ucho i odwracają uwagę od wypowiadanych słów. Ucho słuchacza tego nie lubi, a właściciele głosu nie zawsze mają świadomość tego, że tak się dzieje. Zauważają problem, gdy ktoś zwróci im na to uwagę lub krtań zaczyna odmawiać współpracy.

Nie ćwicz ciężko, ćwicz mądrze i wzrastaj. Twój głos nie potrzebuje nadludzkiego wysiłku i godzin mechanicznie wykonywanych ruchów. Nie lubi, gdy forsujesz go do granic wytrzymałości.

Niech będzie jasne od samego początku – nie jest moim celem wytykanie błędów wokalistom, krytykowanie śpiewających, ale zwrócenie uwagi na ważny, także z perspektywy zdrowia narządu głosowego, problem dotyczący tej grupy intensywnie pracującej głosem. To raczej podpowiedź dla tych, którzy śpiewają, by poza sceną nie zedrzeć sobie głosu i zachować go w dobrej formie na długie lata.

Ćwiczenie, które wzmacnia głos, pozwala uzyskać w nim wyraźny rezonans oraz wyprowadzić dźwięki z gardła. Dzięki temu odciążamy krtań i nie odczuwamy w niej wydobywanych tonów. Dla wokalistów i tych, którzy pracują głosem mówionym.

Nieodzownym elementem dobrej i zdrowej techniki głosowej jest odpowiednie otworzenie ust, luźne opuszczenie żuchwy, które pomaga również w otworzeniu gardła i rozluźnieniu krtani. Z tym luzem mamy jednak najwięcej problemów. Niektórzy potrafią doświadczyć go tylko w stanie alkoholowego upojenia. Dlaczego tak się dzieje? Alkohol rozluźnia ciało tak mocno, że znikają napięcia – także w „zawiasach”, czyli w stawie skroniowo- żuchwowym. Luzu pojawia się jednak zbyt dużo, stąd niewyraźna i bełkotliwa mowa. Nie o to nam chodzi, gdy chcemy dobrze śpiewać i mówić.

Coraz mniej nie tylko ze sobą rozmawiamy, ale też coraz mniej mówimy. Używamy komunikatorów, wysyłamy słowa w formie wiadomości e-mail i SMS. Emotikony zastępują emocje, które wyrażamy poprzez dźwięk – jego wysokość, barwę, długość czy natężenie.
O ile jest to wskazane, gdy chcemy lub musimy oszczędzać głos (np. w przypadku niedyspozycji, choroby), to dla zdrowia i sprawności narządu głosowego już nie. W codziennym życiu, w komunikacji, która buduje relacje, potrzebne jest także słowo mówione.

Zbliża się czas Świąt Bożego Narodzenia. Spędzamy go podobnie lub zupełnie inaczej niż inni, część z nas także pracując. Jedni w tym okresie mówią dużo więcej niż na co dzień (bo spotkania z rodziną i okazji do rozmów więcej), inni mogą w końcu więcej pomilczeć (po miesiącach wytężonej pracy głosem). Dla niektórych to czas dłuższego odpoczynku. Są też tacy, którzy po obfitym świętowaniu od razu ruszają do pracy.Jak poradzić sobie w tym czasie? Nie wypaść z codziennej rutyny lub w końcu dać odpocząć swojej krtani? Jak wrócić do aktywności głosowej i nie nabawić się pourlopowej kontuzji?

Odpowiedź wydaje się oczywista, jednak w dni, kiedy brak chęci czy pojawia się kryzys nie tak łatwo przekonać się do działania. Przypomnij sobie wtedy, co dają ćwiczenia głosu i zrób ten jeden malutki kroczek.

Nie zawsze mamy taką samą ochotę, by ćwiczyć głos. Nie codziennie nasze ciało wypełnia energia potrzebna do wykonania porcji gimnastyki. Jak w każdej innej sferze naszego życia, bywa, że się nie chce.
Spada motywacja, czujemy się wypaleni, pojawia się kryzys, efektów nie widać, albo inne sprawy odciągają naszą uwagę. Odkładamy ćwiczenia ciągle na później lub mobilizujemy się do pracy raz w tygodniu. To mało, jeśli chcemy mieć zdrową krtań i móc wykorzystać potencjał naszego głosu.

Nasza troska o głos nie sprowadza się tylko o zapewnienie odpowiedniego nawodnienia organizmu, stworzenia dobrych warunków zewnętrznych do pracy głosem, robienia przerw na regenerację czy zapewnienia sobie odpowiedniej ilości snu. Jej częścią są także regularne ćwiczenia, by zachować mięśnie całego aparatu głosowego w dobrej formie.

Twarz – wyraża tak wiele. Innym razem potrafi powstrzymać emocje przed ich ujawnieniem. Mięśnie twarzy są bardzo mocno zaangażowane w wydobywanie głosu. To między innymi dzięki nim: artykułujemy dźwięki, formujemy głoski, wyrazy, nadajemy im kolor i kształt.

Zwykle to problem z niezbyt głośnym mówieniem, mało wyraźnym i słabo słyszalnym dźwiękiem kieruje do mnie ludzi. Cichy, mało dźwięczy głos, który utrudnia codzienną komunikację, życie zawodowe i chęć zmiany takiego stanu rzeczy. Jest jeszcze jednak grupa ludzi, która musi boryka się z odmiennym problem – ze zbyt głośnym mówieniem, które również dialogowi nie sprzyja.

Sen – deficytowy element w naszym planie dnia. Choć wiemy, że spać powinniśmy, nie zawsze słuchamy ciała. Lub przeciwnie, gdy ciało już wyspane budzi się do nowego dnia – my zmuszamy je do snu budząc się później w złym nastoju i z uczuciem zmęczenia. A dobre samopoczucie i nocny odpoczynek to podstawa siły naszego głosu, jego wydolności i wytrzymałości.

Jesteś mamą – wspaniale. Lokator, który rozpychał się w Twoim brzuchu przez ostatnie dziewięć miesięcy jest już na świecie. Macierzyństwo to wyzwanie. Zwłaszcza pierwsza ciąża i pierwsze dziecko. Nowa rola, która zmienia kobietę. Powoduje, że musimy przewartościować nasze życie. Jest cudownie albo nie jest. Może jeszcze nie potrafisz się tym cieszyć, a może z radości unosisz się nad ziemią. Zmieniło się nie tylko Twoje życie. Zmieniło się również Twoje ciało, a pod wpływem tego, co działo się przez ostatnie miesiące i co dzieje się po ich zakończeniu zmienić mógł się również Twój głos.

Rozejście się mięśni brzucha, które ma miejsce w ciąży, po urodzeniu dziecka może utrudniać nam prawidłowe podpieranie dźwięków. Rozciągnięte i osłabione mięśnie nie chcą poddawać się naszej kontroli, ich nadużywanie lub używanie w nieprawidłowy sposób może spowodować dalsze medyczne problemy.

„Ciąża nie choroba”, mówią też, że „stan odmienny” i trochę w tym racji. To jedyny taki czas w życiu kobiety, kiedy ona i jej ciało doświadczają ogromnej przemiany. Szereg zachodzących w organizmie i psychice zmian nie pozostaje bez wpływu na narząd głosu i wykorzystywanie jego możliwości. To tekst dla kobiet, które stają przed nową życiową rolą i pracują głosem.

Wiele sytuacji, mniej lub bardziej przewidzianych przez nas zdarzeń powoduje, że jesteśmy zmuszeni do zaprzestania mówienia lub śpiewania albo emitowanie głosu w publiczny sposób schodzi na drugi plan. Chwilowe niedyspozycje, wymagające krótkiego odpoczynku i czasu regeneracji dla krtani nie stanowią na ogół problemu.

Emitowanie dźwięków w publicznej przestrzeni, gdy zawodowo głosem pracujemy lub gdy uczymy się prawidłowo mówić i śpiewać – wymaga energii i aktywności. Nasze ciało musi być w jak najlepszej kondycji, by sprostać wymaganiom, jakie niesie ze sobą wydobywanie dźwięków przez kilka godzin dziennie, przez kilka dni w tygodniu i kilka- kilkanaście i więcej lat. Dobra kondycja psychofizyczna w połączeniu z dobrą techniką zapewnią nam bezpieczne używanie głosu, bez szkody dla strun głosowych.

Bycie sobą w każdej sytuacji, w każdej roli społecznej, w jakiej jesteśmy, a także wtedy, gdy głosem chcemy wzruszać, motywować, czarować i przekazywać jest moim zdaniem ważniejsze od posiadania wyuczonej techniki. Technika jest potrzebna, ale jej podstawą powinno być nasze wewnętrzne piękno. Gdy pozwalamy sobie na bycie sobą, odsłaniamy się, dajemy ludziom wgląd w nasz wewnętrzny świat-pozwalamy, by ciało zrobiło to, czego niektórzy próbują się wyuczyć.

Pewne funkcjonujące w obiegu określenia, skróty myślowe czy przekonania mogą wpływać na to, jak oddychamy, na złe pojmowanie tego procesu w emitowaniu dźwięków. Przyjrzyjmy się im.

Jak oddychać pracując głosem lub śpiewając? Jeśli pojawia się to pytanie, to znaczy, że odczuwamy, iż coś z naszym oddechem jest nie tak. Gubimy się w różnych teoriach, opisach, a zapominamy o tym, że nasze ciało samo potrafi dobrze oddychać. Trzeba mu stworzyć ku temu odpowiednie warunki. Pamiętajmy, że inaczej oddychamy, gdy nic nie mówimy, inaczej, gdy chcemy wydobyć dźwięk. Kilka wskazówek znajdziesz poniżej.

Konsekwencje złych nawyków emisji głosu – chrypka i nawracające stany
zapalne są często wynikiem złych nawyków w emisji głosu. W tekście
opowiemy o ćwiczeniach pozwalających rozluźnić mięśnie gardła i szczęk.

Praca w szkole to nie tylko przekazywanie wiedzy, ale nieustanne
komunikowanie się. Relacje z uczniami, ich rodzicami oraz innymi
nauczycielami opierają się w głównej mierze na werbalnym kontakcie i
wypełniają niemal cały czas pracy nauczyciela. Ich podstawą jest ludzki
głos. Należało by dodać, że powinien to być zdrowy ludzki głos, bo
tylko taki umożliwia prawidłowy przebieg procesu komunikacji.

Zespół ruchów narządów mowy oraz układy jakie przyjmują one w trakcie
wymawiania głosek nazywamy artykulacją. Inaczej o artykulacji mówi się,
ze jest mechaniczną stroną słowa, przekształceniem tonu powstałego w
krtani na zrozumiałe dźwięki mowy.

Nastawienie głosowe, inaczej sposób atakowania dźwięku czy sposób
zapoczątkowania dźwięku jest pojęciem, które w praktycznym wymiarze ma
ogromne znaczenie dla osób pracujących głosem. Jest jednym z czynników
decydujących o wysiłku głosowym, zmęczeniu i problemach z głosem lub
ich braku.

Umiejętność tworzenia głosu oraz sprawne posługiwanie się nim w mowie i
śpiewie jest w dużym stopniu uzależnione od dobrego słuchu, ale nie
tylko od słuchu fizjologicznego.

Tak określany głos, to głos prawidłowy, którym powinniśmy się posługiwać. Jest on odbierany jako głos czysty, dźwięczny i niemęczliwy i nawet po wysiłku głosowym jego jakość się nie zmienia.

Wiele problemów z głosem wynika między innymi z tego, że mówimy w nieodpowiednim miejscu swojego rejestru głosowego, czyli na niedogodnej wysokości głosu. Aby mówić długo, swobodnie i efektywnie, bez zmęczenia i z przekonaniem ważne jest odnalezienie optymalnej dla siebie wysokości głosu. Ta optymalna dla każdego wysokość głosu, to tak zwana średnica (medium) głosu.

Emisja głosu (łac. emissio- wysłanie, wypuszczanie) to jego wydobywanie na zewnątrz, nadawanie. W zależności od przyjętych kryteriów możemy dokonać jej podziału.

„Postawienie głosu, czyli impostacja, to coś w rodzaju regulacji silnika samochodowego: na upartego dojedzie człowiek i na niewyregulowanym, tyle, że nie za daleko (…).”

Aby powstał dobry jakościowo i poprawny głos, konieczne jest spełnienie kilku podstawowych warunków. Jeden z nich to odpowiednia postawa ciała, która sprawia, że oddech jest bazą dla tworzonego głosu. Trzeba zawsze też pamiętać o tym, że mówi i śpiewa cała osoba stanowiąca jedność psychofizyczną.

Aby powstał dobry jakościowo i poprawny głos, konieczne jest spełnienie kilku podstawowych warunków. Jeden z nich to odpowiednia postawa ciała, która sprawia, że oddech jest bazą dla tworzonego głosu. Trzeba zawsze też pamiętać o tym, że mówi i śpiewa cała osoba stanowiąca jedność psychofizyczną.

Dziś chciałabym się podzielić z Tobą refleksją, która po raz pierwszy pojawiła się dawno temu, a która wróciła do mnie ostatnio. Wróciła za sprawą niedawnych zajęć z emisji głosu, w których brałam udział. Będzie ona również w pewien sposób odkryciem 'tajemnicy' nazwy naszego serwisu.

Emisja
głosu jest bardzo ciekawym i złożonym zagadnieniem. Obejmuje wiele
kwestii i problemów, które w tej części serwisu będą stopniowo
wyjaśniane. A o tym, co kryje się za hasłem emisja głosu dowiesz się w
tym artykule, który jest wprowadzeniem do całego działu poświęconego
temu zagadnieniu w Czytelni .

Dobry, zdrowy głos, dla każdego, kto głosem pracuje, to podstawa i prawdziwy skarb. Umiejętność jego tworzenia, w sposób, który zapewnić ma naszemu narządowi sprawność jest rzeczą istotną nie tylko z punktu widzenia higieny narządu głosowego, bowiem głos jako narzędzie służyć ma nie tylko naszej pracy, ale i nam samym.

Mowa i śpiew to dwa rodzaje tej samej czynności fizjologicznej. Powstają na podłożu tych samych mechanizmów, w wyniku działania aparatu głosowego. W tym krótkim artykule przedstawione są różnice między tymi dwoma czynnościami głosowymi.

Wszyscy popełniamy błędy. I dobrze, że tak się dzieje. Mamy szansę uczynić z nich życiowe lekcje, możemy z nich wyciągać wnioski. Paradoksalnie można by zapytać – czy warto zatem od tych błędów uciekać? Moja odpowiedź brzmi: warto. Ale najpierw pozwólmy, aby stały się one przewodnikami w naszej pracy nad głosem.

Narząd głosu to najstarszy i najbardziej naturalny instrument. Dźwięki jakie wydaje są esencją jego właściciela, jego emocji i myśli; angażują jednocześnie fizjologiczne procesy organizmu i złożone zjawiska akustyczne.